Profesor Lech Wysokiński
Wspomnienie o Profesorze Lechu Wysokińskim
Profesor dr hab. inż. Lech Wysokiński urodził się 27 lipca 1936 roku w Ciechanowie. Wojenna zawierucha rzuciła Profesora do Szczecina, gdzie od 1946 roku mieszkał z rodzicami. Tam spędza lata młodzieńcze i rozpoczyna studia na Wydziale Budownictwa Lądowego i Wodnego Politechniki Szczecińskiej, zakończone w 1952 roku uzyskaniem dyplomu w specjalności konstrukcje budowlane.
W roku 1959 przenosi się do Warszawy, gdzie do 1961 r. pracuje w Biurze Projektów i Laboratorium Mechaniki Gruntów Spółdzielczego Przedsiębiorstwa Projektowego „Inwestprojekt” jednocześnie studiując na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego. W 1966 r. uzyskuje stopień doktora za pracę pt. „Wpływ spękań w glinach zwałowych na stateczność zboczy wiślanych na przykładzie skarpy w Płocku”, której promotorem był prof. W. C. Kowalski. Problemy dotyczące stateczności skarp i zboczy stają się głównym (choć nie jedynym) nurtem zainteresowań Profesora. Jego późniejsze śmiałe i nowatorskie zabezpieczenie Skarpy Płockiej to pierwsze na taką skalę w Polsce zastosowanie w praktyce geosyntetyków – skarpa o wysokości 40m zabezpieczona metodą gruntu zbrojonego (1986).
W roku 1975 przeprowadza przewód habilitacyjny w oparciu o pracę „Kryterium dynamiki zboczy na przykładzie brzegów zbiornika Włocławek”. Profesor skutecznie godzi pracę dydaktyczną z praktyką. W roku 1985 zostaje pracownikiem Instytutu Techniki Budowlanej, a rok później otrzymuje nominacje na kierownika Zakładu Geotechniki. Funkcję tą pełni do 2009 r. Wizja nowych celów i dynamika pracy oraz charakter Profesora Lecha Wysokińskiego znakomicie wkomponowały się w zadania Instytutu Techniki Budowlanej. Profesor kierował realizacją między innymi projektu pt. „Racjonalne wykorzystanie właściwości podłoża przez ulepszenie badań i kwalifikacji gruntów”, dzięki któremu powstały propozycje nowej kwalifikacji norm geotechnicznych, dokumentowania geotechnicznego, dopuszczalnych przemieszczeń i odkształceń budowli, badań właściwości fizycznych i parametrów wytrzymałościowych gruntów oraz album osiadań budynków. Nadal jednak prowadził działalność dydaktyczną na Wydziale Geologii UW, a w roku 1989 r. zostaje powołany na stanowisko profesora nadzwyczajnego Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1999-2006 był również wykładowcą w Instytucie Geotechniki Politechniki Krakowskiej. W latach 1992-1996 pełnił funkcję sekretarza generalnego Polskiego Komitetu Geotechniki, a w latach 1996-1998 był jego wiceprezydentem, był również członkiem wielu krajowych i międzynarodowych stowarzyszeń naukowych i organizacji technicznych.
W swoich zainteresowaniach i pracach badawczych zajmował się problematyką: badań laboratoryjnych i polowych gruntów, stateczności zboczy, składowania odpadów i budowy składowisk, zastosowań geosyntetyków w obiektach inżynieryjnych, a także projektowaniem zabezpieczeń głębokich wykopów. Ważnym zagadnieniem w bogatym życiorysie Profesora Wysokińskiego był pięcioletni Resortowy Program R-511, dotyczący gruntów słabych i terenów zdegradowanych, którego tematem była „Ocena możliwości udostępnienia nowych terenów dla budownictwa”. W ramach tego programu opracowano między innymi bilans terenów słabych i zdegradowanych dla 300 miast w Polsce. W tym też programie znaczny udział miały liczne zespoły badawcze z wielu środowisk akademickich. Działania te doprowadziły do integracji środowiska geologów i geotechników w Polsce.
Ważnym elementem działań Profesora, było też ciągłe doskonalenie sposobów opracowania i przekazywania informacji geologicznych i geotechnicznych w postaci map tematycznych. Był inicjatorem rozwoju metod komputerowych do tworzenia za ich pomocą obrazów kartograficznych do praktycznego wykorzystania. Efektem takich działań były między innymi: opracowania kartograficzne dotyczące stateczność skarpy płockiej (1962-1990), mapy prognoz stateczności skarpy południowej kopalni Bełchatów oraz mapy tektoniczne dla Bełchatowa (1978-1989), rozpoznanie budowy i prognoza stateczności Skarpy Warszawskiej na odcinku Śródmiejskim (1982-1999). Z inicjatywy Profesora w latach 90. ubiegłego wieku zapoczątkowane zostały prace dotyczące przeniesienia archiwalnych materiałów geologicznych i geotechnicznych Warszawy na nośniki informatyczne. Został utworzony informatyczny system archiwizacji danych geologiczno-inżynierskich, na bazie, którego powstało wiele tzw. banków regionalnych np. w Krakowie, Wrocławiu i innych dużych miastach. Stworzenie komputerowej bazy danych geologicznych zawierającej 80 tysięcy otworów pozwoliło wykonać nowoczesnymi metodami z wykorzystaniem systemów GIS „Atlas geologiczno-inżynierski Warszawy”.
Kolejną grupą prac Profesora Lecha Wysokińskiego są opracowania poświęcone budowie składowisk odpadów. Działania Profesora w tej dziedzinie są wielokierunkowe – od prac badawczych, wdrożeniowych i projektowych aż po działalność szkoleniową od podstaw. Prowadzone pod kierownictwem Profesora prace badawcze w Zakładzie Geotechniki i Fundamentowania zaowocowały opracowaniem przez Niego w latach 1995 – 1996 Instrukcji ITB obejmujących zagadnienia projektowania przesłon izolacyjnych (Instrukcja ITB nr 337), badania szczelności przesłon izolacyjnych (Instrukcja ITB nr 339) oraz projektowania i wykonywania badań do lokalizacji składowisk komunalnych (Instrukcja ITB nr 340). Były to pierwsze tak kompleksowe i usystematyzowane w Polsce opracowania obejmujące kwestie podstawowych zasad projektowania i budowy składowisk odpadów komunalnych. Instrukcje te oparte na dyrektywie europejskiej są nowelizowane i uwzględniają najnowsze doświadczenia międzynarodowe i krajowe. Stanowią również dziś podstawę projektowania składowisk odpadów komunalnych i innych. W dziedzinie tej Profesor Wysokiński zdobył ogromne doświadczenie praktyczne, które zostało wykorzystane przy budowie składowiska na uboczne produkty spalania w Bełchatowie oraz składowisk odpadów (w tym niebezpiecznych) w Tarnowskich Górach i Miasteczku Śląskim.
Profesor Wysokiński poprzez swoje doświadczenie praktyczne był inicjatorem prac normalizacyjnych dotyczących wdrożenia do polskiej praktyki geotechnicznej norm europejskich. Z inicjatywy Profesora w roku 1989 Zakład Geotechniki ITB organizuje konferencję w Wyszkowie pt. „Współpraca konstrukcji z podłożem w projektowaniu fundamentów bezpośrednich”. Na konferencji tej po raz pierwszy tematem było przejście na normy europejskie. Pełniąc funkcję Przewodniczącego Komitetu Technicznego 254 ds. Geotechniki przez wiele lat kieruje pracami w zakresie harmonizacji polskich norm geotechnicznych z systemem norm europejskich (EN), efektem czego jest publikacja zestawu norm europejskich PN EN-1997-1, PN EN-1997-2, obejmujących normy projektowania geotechnicznego oraz zasady badań polowych i laboratoryjnych. W roku 2007 został wydany opracowany przez Profesora „Komentarz do nowych norm klasyfikacji gruntów” Opracowanie to miało na celu wdrożenie w Polsce nowej „europejskiej” klasyfikacji gruntów. W roku 2011 pod kierownictwem i redakcją Profesora Wysokińskiego powstaje pierwszy w Polsce poradnik dotyczący Projektowania geotechnicznego według Eurokodu 7, gdzie podano wyjaśnienia i oceny zawartych w EC7 wymagań, zaleceń oraz procedur projektowych z prezentacją przykładów obliczeniowych, w odniesieniu do dotychczasowej praktyki polskiej.
Autor ponad 300 artykułów i 4 publikacji książkowych, na swoim koncie ma ponad 2000 opinii, ekspertyz i opracowań geotechnicznych, geologicznych, projektowych dotyczących budynków metra, zagospodarowania przestrzennego, ochrony środowiska, projektowania składowisk odpadów, zabezpieczeń skarp itp. Promotor 10. prac doktorskich, autor kilkunastu recenzji doktorskich i habilitacyjnych. Wielokrotnie nagradzany nagrodami II i III stopnia Ministra Szkolnictwa Wyższego, otrzymał Nagrodę I stopnia za opracowanie zestawu kruszyw do betonów osłonowych przez Ministra Energetyki i Energii Jądrowej – 1976; Nagrodę II stopnia przyznaną w 1996 roku przez Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa za „Prace naukowo-badawcze wraz z opracowaniem instrukcji dotyczących geotechniki składowisk odpadów komunalnych”; Nagrodę Ministra Środowiska za pracę zbiorową pt.: „Atlas geologiczno – inżynierski Warszawy w skali 1:10 000” w 2001 r.; Nagrodę III stopnia Ministra Infrastruktury za opracowanie pt.: „Analiza warunków geologicznych i prognoza stateczności Warszawskiej Skarpy Śródmiejskiej od Al. Jerozolimskich do ul. Sanguszki” – 2002 r.
Poza działalnością stricte zawodową, Profesor był bardzo aktywnym w działalności społecznej. Był założycielem i przez pewien czas prezesem Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Miasto-Ogród Sadyba oraz członkiem Towarzystwa Naukowego Płockiego.
Opisany w dużym skrócie życiorys zawodowy Profesora Lecha Wysokińskiego nie oddaje w pełni Jego działalności na wielu polach, pokazuje natomiast jak wielopłaszczyznową i bogatą w doświadczenia osobą był. Postać Profesora jest przykładem możliwości łączenia działalności naukowo-badawczej z praktyką. Posiadał on niezwykłą umiejętność wykorzystywania i wdrażania wyników prac teoretycznych i badawczych na użytek projektowy i wykonawczy. Wymaga to dużej intuicji oraz odwagi w podejmowaniu nowych wyzwań i zagadnień, a cechy te wyróżniały Profesora. Mottem Profesora było kompleksowe rozwiązywanie problemów, a nie tylko chłodna kalkulacja w realizacji zleceń. To racjonalne podejście badacza-praktyka starał się propagować na licznych seminariach i konferencjach. Wprowadzony przez Profesora Wysokińskiego termin „wartość ekspercka” w ustalaniu parametrów geotechnicznych do projektowania stał się jego znakiem rozpoznawczym, determinującym charakter Profesora. Jako wykładowca cieszył się szacunkiem i uznaniem wśród studentów, jako szef był wymagający, niekiedy bezkompromisowy, ale z pespektywy czasu wiemy, że to był często jedyny sposób na szlifowanie Naszych charakterów zgodnie z maksymą: „…Mentor widzi w nas tylko same wady, ale dzięki temu dojrzewamy…”. Jako człowiek był ciepły i życzliwy, bardzo rodzinny. Profesor zawsze starał się wysłuchać, doradzić, pomóc, pełnił rolę powiernika naszych spraw osobistych. Prowadził bardzo intensywne życie zawodowe, można wręcz było odnieść wrażenie, że kolejne zadania napędzają Go jeszcze bardziej do działania. Podziwialiśmy Jego umiejętność „domykania” różnych spraw bez uszczerbku na ich jakości, jak mawiał Profesor „…bo lepsze jest wrogiem dobrego…” Będzie nam brakowało Jego błyskotliwości, nieszablonowych rozwiązań, uśmiechu i …śledzi z curry na Wigilię.
Wiele wniosłeś do naszego życia Profesorze i nigdy Ci tego nie zapomnimy…
…dziękujemy!
…wychowankowie z ITB
Autor: T. Godlewski
Kontakt
Polski Komitet Geologii Inżynierskiej i Środowiska
Ul. Żwirki i Wigury 93
02-089 Warszawa
nr konta: 75213000042001027013080001
NIP 526-279-12-58